علائم هاری در سگ(0 تا 100 نشانه های بیماری تا درمان)

شناسایی علائم هاری در سگ: راهنمای کامل برای صاحبان حیوانات

بیماری هاری سگ، که بر اثر ویروس مرگبار هاری به وجود می‌آید، تصویری ترسناک از یک حیوان وحشی با دهان کف‌کرده را در ذهن تداعی می‌کند که می‌تواند خطری جدی برای انسان و سایر حیوانات باشد. این بیماری ویروسی که سیستم عصبی مرکزی را هدف قرار می‌دهد، از طریق سگ‌ها به انسان‌ها قابل‌انتقال بوده و تقریباً همیشه کشنده است. در صورت عدم تشخیص و درمان فوری پس از مواجهه، ویروس هاری می‌تواند به مرگ منجر شود. راه اصلی انتقال ویروس از طریق گاز گرفتن و یا ورود بزاق حیوان آلوده به زخم باز است، به همین دلیل شناخت علائم هاری در سگ و رعایت احتیاط در برخورد با سگ‌های ناشناس که از وضعیت سلامتی آن‌ها اطمینان نداریم، از اهمیت حیاتی برخوردار است.

در این مقاله جامع، به بررسی دقیق ویروس، نشانه‌های بیماری و راه‌های پیشگیری از آن می‌پردازیم تا اطلاعات کاملی در اختیار شما قرار دهیم.

• بیماری هاری سگ چیست و چرا خطرناک است؟
• ویروس هاری سگ چگونه منتقل می‌شود؟
• انواع و مراحل بالینی بیماری هاری
• نشانه‌ها و علائم هاری در سگ (به تفکیک مراحل)
• دوره نهفتگی این بیماری چقدر است؟
• آیا درمانی برای بیماری هاری سگ وجود دارد؟
• ویروس هاری چگونه به انسان منتقل می‌شود و اقدامات پس از مواجهه چیست؟
  

بیماری هاری سگ چیست؟

بیماری هاری سگ یک بیماری ویروسی حاد و کشنده است که توسط ویروسی از خانواده «رابدوویریده» (Rhabdoviridae) ایجاد می‌شود. این بیماری می‌تواند تمامی پستانداران، از جمله سگ‌ها و انسان‌ها را درگیر کند. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، سالانه ده‌ها هزار نفر در سراسر جهان بر اثر هاری جان خود را از دست می‌دهند که بخش عمده‌ای از این موارد ناشی از گازگرفتگی توسط سگ‌های آلوده است. ویروس هاری در سگ‌ها به طور خاص بر روی مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) اثر گذاشته و با ایجاد التهاب شدید مغزی (انسفالیت)، منجر به بروز علائم هاری در سگ و در نهایت مرگ حیوان می‌شود. حیوانات مختلفی از جمله خفاش، گربه، راسو، راکون و روباه می‌توانند ناقل این بیماری باشند، اما سگ‌ها اصلی‌ترین منبع انتقال آن به انسان در بسیاری از نقاط جهان هستند.

ویروس هاری سگ چگونه منتقل می‌شود؟

اصلی‌ترین و شایع‌ترین شیوه انتقال ویروس هاری، از طریق گاز گرفتن توسط حیوان آلوده است. زمانی که سگ توسط یک حیوان هار گزیده می‌شود، ویروس از طریق بزاق آلوده وارد بدن او می‌شود. همچنین، تماس بزاق سگ آلوده با خراش‌های پوستی، زخم‌های باز یا غشاهای مخاطی (مانند چشم، بینی و دهان) نیز می‌تواند این بیماری را منتقل نماید، هرچند این روش انتقال کمتر شایع است. پس از ورود ویروس به بدن، به سرعت وارد دستگاه عصبی محیطی (عصب‌های خارج از مغز و نخاع) شده و از آنجا به سمت مغز حرکت می‌کند. پس از تکثیر در مغز، ویروس به غدد بزاقی نیز سرایت کرده و در بزاق منتشر می‌شود تا بتواند به میزبان جدیدی منتقل شود.

همان‌طور که گفته شد، حیوانات مختلفی می‌توانند این بیماری را منتقل کنند. در قاره آسیا و آفریقا، سگ‌های ولگرد اصلی‌ترین عامل انتقال ویروس هاری هستند، در حالی که در اروپا و آمریکای شمالی، حیوانات وحشی نظیر روباه، راکون و خفاش نقش مهم‌تری در چرخه انتقال بیماری دارند.

مراحل و انواع بیماری هاری در سگ

پس از اتمام دوره نهفتگی، علائم هاری در سگ در سه مرحله مشخص ظاهر می‌شوند. همچنین بیماری هاری به دو شکل اصلی بروز می‌کند: هاری خشمگین و هاری خاموش. یک سگ ممکن است علائم هر دو شکل را نشان دهد.

1. مرحله پرودرومال (Prodromal Stage): این مرحله اولیه معمولاً ۲ تا ۳ روز طول می‌کشد. در این دوره، تغییرات رفتاری نامحسوسی در سگ رخ می‌دهد. ممکن است سگی که قبلاً اجتماعی بوده، گوشه‌گیر شود یا سگی آرام، مضطرب و بی‌قرار به نظر برسد. تب خفیف، گشاد شدن مردمک‌ها و لیسیدن بیش از حد محل گازگرفتگی اولیه از دیگر نشانه‌های این مرحله است.
2. مرحله خشمگین (Excitative or Furious Stage): این مرحله کلاسیک‌ترین تصویری است که از هاری در ذهن داریم و می‌تواند ۱ تا ۷ روز ادامه یابد. در این فاز، رفتار سگ هار به شدت تهاجمی و غیرقابل پیش‌بینی می‌شود.
3. مرحله فلجی (Paralytic or Dumb Stage): این مرحله معمولاً ۲ تا ۴ روز پس از شروع علائم مرحله دوم آغاز می‌شود. در این فاز، فلجی از ناحیه سر و گردن شروع شده و به تدریج کل بدن را فرا می‌گیرد.

در ادامه به بررسی دقیق‌تر دو شکل اصلی هاری می‌پردازیم.

هاری خشمگین (Furious Rabies)

همان‌طور که نام این نوع هاری نشان می‌دهد، سگ مبتلا به آن دچار رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی شدید می‌شود. حیوان به شدت تحریک‌پذیر است و به هر محرک صوتی یا نوری واکنش شدید نشان می‌دهد. یکی از نشانه های هاری سگ در این فاز، تمایل عجیب به خوردن چیزهای غیرخوراکی مانند سنگ، چوب، خاک و آشغال (پیکا) است. با پیشرفت بیماری، فلج اندام‌های حرکتی و عضلات گلو شروع شده و سگ دیگر توانایی بلع آب یا غذا را ندارد که این امر منجر به ریزش کف‌آلود بزاق از دهان می‌شود. در نهایت، تشنج‌های شدید و دردناک حیوان را از پا درآورده و به مرگ او ختم می‌شود.

هاری خاموش یا ساکت (Dumb or Paralytic Rabies)

این شکل از هاری در سگ‌ها شایع‌تر است. در این وضعیت، مرحله خشمگین بسیار کوتاه است یا اصلاً رخ نمی‌دهد و بیماری مستقیماً وارد فاز فلجی می‌شود. فلج به شکل تدریجی از پاهای عقب شروع شده و به سمت اندام‌های جلویی، تنه و در نهایت عضلات صورت و گلو پیشرفت می‌کند. این مسئله باعث تغییراتی در فرم صورت (افتادگی فک) و ناتوانی در بلع می‌گردد. مرحله مشکل در بلع می‌تواند خطرات زیادی برای صاحب سگ ایجاد کند. اگر صاحب حیوان از بیماری آگاه نباشد، ممکن است تصور کند چیزی در گلوی سگ گیر کرده و با وارد کردن دست خود به دهان حیوان، توسط او گاز گرفته شده و ویروس به او منتقل گردد.

جدول مقایسه‌ای انواع هاری در سگ

لیست جامع نشانه‌ها و علائم هاری در سگ

توجه به نشانه‌ها و علائم هاری در سگ برای اقدام سریع و جلوگیری از انتقال بیماری به دیگران بسیار حیاتی است. این علائم می‌توانند بسیار متنوع باشند:

• تغییرات رفتاری ناگهانی: سگ آرام، پرخاشگر می‌شود یا سگ پرانرژی، گوشه‌گیر و بی‌حال می‌شود.
• بی‌قراری و اضطراب: قدم زدن مداوم، ناله کردن و حساسیت شدید به صدا و نور.
• پرخاشگری: حمله به انسان‌ها، حیوانات دیگر و حتی اشیاء بی‌جان.
• تغییر در صدا: به دلیل شروع فلج حنجره، صدای پارس سگ تغییر کرده و خشن و گرفته می‌شود.
• ریزش بیش از حد بزاق: به دلیل ناتوانی در بلع، آب دهان به بیرون می‌ریزد که اغلب کف‌آلود به نظر می‌رسد.
• فلجی: معمولاً از پاهای عقب شروع شده و به فلج کامل و کما ختم می‌شود.
• افتادگی فک: یکی از علائم کلاسیک هاری خاموش.
• تشنج و لرزش عضلانی.
• کاهش شدید اشتها و عدم تمایل به نوشیدن آب (هیدروفوبیا).
• پنهان شدن در مکان‌های تاریک.

  
  

دوره نهفتگی بیماری هاری چقدر است؟

دوره نهفتگی بیماری هاری، یعنی فاصله زمانی بین گاز گرفتن تا ظهور اولین علائم هاری در سگ، می‌تواند بسیار متغیر باشد و از ۱۰ روز تا ۶ ماه یا حتی بیشتر طول بکشد. این زمان به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:

• محل گازگرفتگی: هرچه محل گزش به مغز نزدیک‌تر باشد (مانند سر و گردن)، دوره نهفتگی کوتاه‌تر خواهد بود.
• شدت زخم: زخم‌های عمیق و متعدد به معنای ورود حجم بیشتری از ویروس به بدن و در نتیجه دوره نهفتگی کوتاه‌تر است.
• وضعیت سیستم ایمنی سگ: سگ‌های جوان یا سگ‌هایی با سیستم ایمنی ضعیف ممکن است سریع‌تر علائم را نشان دهند.

در طول دوره نهفتگی، سگ ممکن است کاملاً سالم به نظر برسد اما ویروس در بزاق او وجود داشته و قابلیت انتقال بیماری را دارد. به همین دلیل قرنطینه و تحت نظر گرفتن سگی که توسط حیوان مشکوکی گزیده شده، بسیار مهم است.

آیا درمانی برای بیماری هاری سگ وجود دارد؟

متأسفانه، پس از ظهور علائم هاری در سگ، هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد و حیوان مبتلا قطعاً جان خود را از دست خواهد داد. به همین دلیل، پیشگیری از هاری سگ از طریق واکسیناسیون، تنها راه مؤثر برای محافظت از جان او و جامعه است. اگر قصد سفر حیوانات را دارید، واکسیناسیون هاری یکی از الزامات اصلی در تمام دنیاست. شرکت‌هایی مانند آژانس مسافرتی پت ودا24 که در زمینه پت تراول تخصص دارند، می‌توانند شما را در این زمینه راهنمایی کنند.

واکسن هاری سگ؛ تنها راه پیشگیری

همان‌طور که تأکید شد، واکسیناسیون تنها راه نجات سگ شما از ابتلا به این بیماری مرگبار است. واکسن هاری در تمام کلینیک‌های دامپزشکی معتبر موجود است. این واکسن از جمله واکسن‌های اصلی و ضروری برای سگ‌هاست که اولین دوز آن معمولاً در سن سه ماهگی تزریق می‌شود و سپس به صورت سالانه یا هر سه سال یکبار (بسته به نوع واکسن و قوانین کشور) باید تکرار شود. اگر سگ شما با حیوان مشکوک به هاری تماس داشت، حتی اگر واکسینه باشد، باید فوراً او را به دامپزشکی ببرید تا دوز یادآور واکسن برای او تزریق شود. رعایت برنامه واکسیناسیون برای ارسال سگ به دبی یا هر مقصد بین‌المللی دیگری الزامی است.

ویروس هاری و انسان: اقدامات ضروری پس از گازگرفتگی

ویروس هاری از طریق گازگرفتگی یا تماس زخم باز با بزاق آلوده سگ هار به انسان منتقل می‌شود. نوازش کردن یا غذا دادن به حیوان باعث انتقال ویروس نمی‌شود، اما هرگونه گزش یا خراشیدگی توسط حیوان مشکوک باید بسیار جدی گرفته شود.

در صورت گاز گرفته شدن توسط سگ مشکوک، اقدامات زیر را فوراً انجام دهید:

1. شستشوی فوری و کامل زخم: محل گازگرفتگی را به مدت حداقل ۱۵ دقیقه با آب فراوان و صابون بشویید. این کار ساده می‌تواند تا حد زیادی ویروس را از محل زخم پاک کند.
2. استفاده از مواد ضدعفونی‌کننده: پس از شستشو، از الکل یا بتادین برای ضدعفونی کردن زخم استفاده کنید.
3. مراجعه فوری به نزدیک‌ترین مرکز بهداشتی-درمانی: هرگز این کار را به تعویق نیندازید. درمان پیشگیرانه پس از مواجهه (PEP) باید هرچه سریع‌تر آغاز شود.

در مرکز درمانی، بسته به شرایط، واکسن هاری انسانی و در صورت لزوم، سرم ایمونوگلوبولین هاری برای شما تزریق خواهد شد. این درمان اگر به موقع انجام شود، تقریباً ۱۰۰٪ از بروز بیماری جلوگیری می‌کند.

سوالات متداول (FAQ)

آیا سگی که واکسن هاری زده باز هم ممکن است هار شود؟

اگر واکسیناسیون به طور کامل و منظم انجام شده باشد، احتمال ابتلای سگ به هاری بسیار بسیار پایین و نزدیک به صفر است. با این حال، در موارد نادر، اگر سیستم ایمنی حیوان به درستی به واکسن پاسخ نداده باشد یا حیوان در معرض حجم بسیار بالایی از ویروس قرار گیرد، احتمال شکست واکسن وجود دارد. به همین دلیل مراجعه به دامپزشک پس از هرگونه گازگرفتگی توسط حیوان وحشی توصیه می‌شود.

آیا هاری از طریق لیس زدن سگ منتقل می‌شود؟

اگر بزاق سگ آلوده روی پوست سالم ریخته شود، خطری وجود ندارد. اما اگر سگ، زخمی باز، خراش یا غشاهای مخاطی (چشم، دهان) را لیس بزند، احتمال انتقال ویروس وجود دارد و باید به مرکز بهداشت مراجعه کرد.

چگونه می‌توان هاری را در سگ به طور قطعی تشخیص داد؟

متأسفانه، تنها راه تشخیص قطعی هاری در حیوانات، آزمایش بافت مغزی پس از مرگ حیوان است. هیچ آزمایش قابل اعتمادی برای تشخیص هاری در حیوان زنده وجود ندارد. به همین دلیل، مشاهده علائم هاری در سگ و تاریخچه تماس با حیوان مشکوک، اساس تشخیص بالینی است.

کلام پایانی

بیماری هاری سگ یک تهدید جدی و کشنده برای حیوانات و انسان‌هاست. شناخت دقیق علائم هاری در سگ، از تغییرات رفتاری اولیه گرفته تا نشانه‌های شدید فازهای خشمگین و فلج، به صاحبان حیوانات این امکان را می‌دهد که خطر را به موقع شناسایی کرده و اقدامات لازم را برای محافظت از خود و جامعه انجام دهند. به یاد داشته باشید که هیچ درمانی برای سگ مبتلا به هاری وجود ندارد و این بیماری همیشه به مرگ ختم می‌شود. بنابراین، پیشگیری از طریق واکسیناسیون منظم، مسئولانه ترین و مؤثرترین قدمی است که می‌توانید برای سلامت سگ خود و آرامش خاطر جامعه بردارید. اگر قصد سفر به مناطقی مانند تایلند را دارید، حتما از الزامات واکسیناسیون حیوانات برای دریافت ویزای تایلند یا سفر با تور تایلند مطلع شوید. خدمات ایران پت تراول می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند. همچنین برای سفرهای دیگر مانند ویزای ژاپن یا ویزای کره جنوبی، بررسی قوانین مربوط به کارگو سگ به دبی یا سایر مقاصد ضروری است. با اخذ ویزا و رعایت قوانین، سفری امن را تجربه کنید.

درج و بروزرسانی محتوا و سئو توسط تیم طراحی سایت و سئو تیکینو انجام شده است .